Aşılar, günümüzde birçok ciddi hastalığın önlenmesinde eleştiri bir rol oynayan, bilimsel olarak kanıtlanmış ve güvenli yöntemlerdir.
Sadece, son yıllarda toplumsal medyanın etkisiyle, aşılar hakkında yanlış malum pek fazlaca gerçek ve önyargı da giderek daha çok yayılıyor.
Aşılar, vücudumuzun bağışıklık sistemine, zararı dokunan virüsler ve bakterilere karşı savaşabilmesi için eğitim verir.
Çocuk felci, kızamık, boğmaca, difteri şeklinde hastalıkların neredeyse tamamen yok olmasına yol açan aşılar, hem de daha azca yaygın hastalıkların da denetim altına alınmasında etkin rol oynuyor.
Sizler içi halk içinde ve toplumsal medya üstünde yanlış malum gerçekleri derledik.
YANLIŞ BİLİNEN GERÇEKLER
YANLIŞ: Bebeklere gereksiz yere fazlaca erken aşı uygulanıyor. Anne sütü onları korur.
DOĞRUSU: Bebekler bazı hastalıklara karşı bağışık doğarlar, bu sebeple doğumdan ilkin annelerinden bebeklere koruyucu maddeler (antikor) geçer.
Emzirilen bebekler de anne sütü ile antikor alırlar. Anne sütü bebeğin bağışıklık sistemi gelişene kadar bazı hastalıklara karşı (mesela solunum yolu enfeksiyonları, ishal) mühim bir koruma sağlar.
Bununla beraber bu antikorlar uzun süre kalıcı değildir ve tüm hastalıklara karşı koruma sağlamaz. Bebek ve evlatların pek fazlaca yaşamı tehdit eden hastalıktan korunmaları için aşılanmaları gerekir.
Çocukluk periyodu aşılama şemasına uygun olarak aşılanma, yaşamı tehdit eden hastalıklar ile temas etmeden ilkin, yaşamın erken döneminden itibaren bebeklerin ve evlatların korunmasını sağlar.
YANLIŞ: Bir çocuğa, bir kerede birden fazla aşı verilmesi zararı dokunan olabilir ve çocuğun bağışıklık sistemine aşırı yüklenilmiş olur.
DOĞRUSU: Bilimsel kanıtlar, aynı anda birkaç aşı verilmesinin çocuğun üstünde negatif bir tesiri olmadığını gösteriyor.
Yalnız nefes alıp verme ve yiyecek yeme kanalıyla, çocuklar her gün fazlaca sayıda yabancı maddeye maruz bırakılırlar. Bir çocuk soğuk algınlığı ya da boğaz ağrısı olduğunda aşılardan fazlaca daha çok mikroba (antijene) maruz kalır.
Kombine aşılar (beşli karma, kızamık-kızamıkçık-kabakulak, konjuge pnömokok aşıları) tek ürünün içinde aynı hastalığa yol açan enfeksiyon ajanının birden fazla alt tipine karşı koruma sağlamak ya da birden fazla hastalığı önlemek için oluşturulmuş ürünlerdir.
Kombine aşılar: Sıhhat kurumuna aşılanma için müracaat sayısı ihtiyacının azaltır. Aynı anda fazlaca sayıda enjeksiyon ihtiyacını azaltarak çocuğun rahatsızlığını azaltır. Aşı şemasının tamamlanma olasılığını arttırır.
YANLIŞ: Aşıyla önlenebilir çocukluk hastalıkları yaşamın bir parçasıdır.
DOĞRUSU: Aşıyla önlenebilir hastalıklar; yaşamın bir parçası olmak zorunda değildir, önlenebilirler.
Aşıyla önlenebilir hastalıklar ciddi hastalıklardır, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde zatürre, beyin iltihabı, körlük, kan iltihabı, kulak enfeksiyonları, konjenital kızamıkçık sendromu ve hatta ölüm şeklinde ciddi sonuçlara (komplikasyonlara) yol açabilirler.
Bu hastalıklar aşılarla önlenebilir. Bu hastalıklara karşı aşı yapılmaması evlatların gereksiz yere savunmasız kalmasına ve sağlıklarının riske atılmasına niçin olur.
Aşılama; karantina/yalıtım uygulamaları yaygın tarama/tanı testleri şeklinde öteki salgın önleme çalışmalarından fazlaca daha etkili ve ucuzdur
YANLIŞ: Aşılar güvenli değildir.
DOĞRUSU: Aşılar son aşama güvenilir biyolojik ürünlerdir. Üretim ve dağıtım aşamalarında fazlaca sıkı kontrolden geçerler.
Vatanımızda kullanılan aşılar, Dünya Sıhhat Örgütü tarafınca tavsiye edilen ve onaylanan GMP (İyi Üretim Prosedürleri) kurallarına uygun üretilmiş ve internasyonal referans laboratuarlarında kontrol edilmiş aşılardır.
Bir aşının devletimizde kullanılabilmesi için ilk olarak üreticiler tarafınca aşıların güvenli ve etkili bulunduğunun Bakanlığımıza kanıtlanması gereklidir.
Kullanılacak aşılar teslim alınıp sahada kullanıma sunulmadan ilkin, Ulusal Referans Laboratuvarlarımızda da kontrol edilmekte ve uygun olduğu kanıtlanan aşıların kabulü yapılarak kullanıma sunulur.
Aşılar üretici firmadan alınıp aşılanacak kişiye uygulanana kadar tüm sıhhat müesseselerinde soğuk zincir sistemi içinde uygun ısı aralığında korunur ve sistem on-line olarak devamlı izlenir.
Vatanımızda ve dünyada her yıl milyonlarca çocuk aşılanıyor.
YANLIŞ: Aşılar yararlı değildir.
DOĞRUSU: Dünya genelinde halen her yıl bir milyondan fazla insan aşı ile önlenebilir hastalıklar yüzünden ölüyor.
Bu hastalıkların birçoğu ülkemizdeki aşılama programı yardımıyla asla görülmüyor ya da ender görülüyor.
Aşılar, birçok bebek, çocuk ve erişkinleri öldüren yada zarar veren bulaşıcı hastalıkları önleyebilir. Yaygın aşılama ile Çicek hastalığı yok edilmiştir, çocuk felci hastalığında ise %99’luk bir azalma sağlanmıştır.
Evladınız aşısız ise kızamık, çocuk felci, menenjit, tetanoz, sarılık şeklinde pek fazlaca aşı ile önlenebilir hastalık ve bunların yol açabileceği sakatlık ve ölüm riski altındadır.
YANLIŞ: Aşılar otizme niçin olur.
DOĞRUSU: Kızamık-kabakulak-kızamıkçık (KKK) aşısı (yada başka bir aşı) ile otizm yada otistik bozukluklar içinde bir bağlantı olduğuna dair bir kanıt yoktur.
1998 senesinde, KKK aşısı ile otizm içinde ihtimaller içinde bir ilişki bulunduğunu öne devam eden yazı ciddi şekilde kusurlu bulunarak gösterilen mecmua tarafınca geri çekilmiştir. Bu yazının yazarı 2010 senesinde Genel Tıp Konseyi tarafınca “mesleki görevini kötüye kullanmadan” dolayı suçlu bulunmuş ve doktorluk lisansı iptal edilmiştir.
Meydana getirilen birçok çalışmada, KKK ile otizm içinde herhangi bir bağlantı olmadığına dair kuvvetli kanıtlar sağlanmıştır.
YANLIŞ: Aşılanan çocuklar aşılanmamış ufaklıklara kıyasla daha çok alerjik, otoimmün ve solunum yolu hastalıkları ile karşılaşırlar.
DOĞRUSU: Aşılar, bağışıklık sistemimizi belli antijenlere tepki vermeyi öğretirler, bağışıklık sisteminin emek verme şeklini bozmazlar.
Aşılama ile yaşamın sonraki dönemlerinde alerjik, otoimmün ve solunum yolu hastalıkları gelişimi içinde bir bağlantı olduğuna dair bir kanıt yoktur.
YANLIŞ: Aşılar zararlıdır.
DOĞRUSU: Aşılar son aşama güvenilir biyolojik ürünler olmakla beraber herhangi bir ilaç şeklinde bazı yan etkilere niçin olabilir.
Bu yan etkilerin çoğunluğu hafifçe ateş, aşı uygulanan bölgede kızarıklık, şişlik, ağrı şeklinde hafifçe yan etkilerdir. Bu yan etkisinde bırakır bir tek birkaç gün sürer ve tedavi edilebilir. Ciddi yan etkisinde bırakır son aşama nadirdir.
Unutulmamalıdır ki derhal her durumda bebek/çocuğun aşı ile korunabilir hastalıklara yakalanma ve bu hastalıklara bağlı nedenlerle ölme ya da sakat kalma olasılığı, aşılama ile oluşabilecek istenmeyen etkilerin görülme olasılığı ile karşılaştırılamayacak kadar fazladır.
YANLIŞ: Aşıların içinde çocuğuma zararı dokunan olabilecek maddeler var.
DOĞRUSU: Aşılar; bağışıklık sistemimizi uyararak bağışıklık gelişmesini elde eden antijen olarak isimlendirilen maddeleri ve fazlaca azca miktarlarda da aşının yapımında, güvenli ve etkili olmasında rol alan maddeleri ihtiva ederler.
Tıpta en temel ilke “ilk olarak zarar verme “ ilkesidir.
Aşı muhteviyatında bulunan tüm maddeler ilk olarak vücuda zarar vermeyecek fakat hem de da bağışıklık sistemini antikor yanıtı için uyaracak seviyede fazlaca azca miktarlarda ilave edilir.
Herhangi bir aşı geliştirilirken fazlaca kapsamlı laboratuvar ve saha emekleri ile güvenli oldukları gösterildikten sonrasında ruhsat alır.
YANLIŞ: Vatanımızda aşı ile önlenebilir hastalıklar neredeyse yok edildi, dolayısıyla aşılamayı desteklemeye yada arttırmaya gerek yok.
DOĞRUSU: Aşı ile önlenebilir hastalıklar (difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, verem, suçiçeği, Hepatit A, Hepatit B, Hemofilus. influenza ve pnömokoklara bağlı hastalıklar) devletimizde azalmış olmakla beraber dünyada halen görülmekte.
Vatanımızda bağışıklama kapsayıcılığı % 100 değildir, bundan dolayı yetersiz aşılanmış yada aşılanmamış gruplar bu hastalıklara karşı korunmuyor.
Aşılanan kişiler azalırsa, birkaç olay fazlaca süratli bir halde yayılıp onlarca ya da yüzlerce kişiye ulaşabilir.
YANLIŞ: Aşılar ücretli olarak uygulanmakta.
DOĞRUSU: Vatanımızda, aşı programımızda yer edinen tüm aşılar ücretsiz bir şekilde uygulanıyor.
Aşı takvimi ve uygulanacak aşılar Sıhhat Bakanlığı ile koordineli çalışan Bağışıklama Bilimsel Danışma Kurulu tarafınca belirlenmekte ve tavsiyelere uygun olarak Sıhhat Bakanlığı tarafınca satın alınarak, ilgili testleri tamamlandıktan sonrasında uygulama istasyonlarına (Aile hekimliği merkezi, hastaneler vb) dağıtılmakta.
Her bir aşı dozu karekod üstünden tüm uygulama süreci süresince takip ediliyor.
Aşılar ücretsiz bir şekilde uygulandıktan sonrasında sisteme kaydedilir ve ek olarak “Aşı kartı” düzenlenerek aileye verilir.
