AA
Kuraklık, bir bölgedeki yağışların uzun süre kaydedilen ortalamaların altında seyretmesi şeklinde tanımlanıyor.
Birleşmiş Milletler (BM), çevre sorunları hakkında farkındalık oluşturmak amacıyla, 1972 senesinde İsveç’in başkenti Stockholm’de düzenlenen Çevre Konferansı’nda almış olduğu kararla, “Dünya Çevre Günü” diye deklare edildi.
Her yıl değişik bir tema ve sloganın seçildiği Dünya Çevre Günü kapsamında bu yılki etkinlikler “Arazi restorasyonu, çölleşme ve kuraklığa dayanıklılık” teması ve “Nesil Restorasyonu” sloganıyla gerçekleştiriliyor.
Dünyada kuraklık
ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresinin (NOAA) verilerine gore, bu senenin ocak ayında Kanada, Meksika, Cenup ABD, Afrika ve Asya’nın cenup kesimlerinde kurak koşullar etkili oldu.
Avrupa’da ise Akdeniz’in kıyı bölgeleri ve şimal Avrupa’nın bazı kısımlarında normalden daha kurak, öteki bölgelerde ise normalden daha nemli hava koşulları görüldü.
El Nino tesiri
İklim değişikliğinin El Nino ile birleşerek tesirini daha güçlü hissettirdiği şubat ayında da bilhassa Şimal ABD’nın şimal ve doğu kısımları, Orta ABD, Brezilya, Cenup ABD’nın şimal ve cenup kıyıları, cenup Afrika’nın büyük kısmı ve şimal Afrika’nın bazı bölgelerinde kuraklık yaşandı.
Mart ayına gelindiğinde Cenup ve Orta ABD ile Meksika’nın büyük bölümünde kurak koşullar tesirini sürdürdü. Şimal ABD, Avrupa, Asya ve Avustralya’nın bazı noktalarında belli aralıklarla yağışlar görülse de bu durum aylar hatta seneler devam eden yetersiz yağışları telafi etmeye yetmedi. Mevsim normallerinin üstünde seyreden hava sıcaklıkları sebebiyle buharlaşmanın artması da kuraklığı derinleştirdi.
Nisan ayında etkili olan yağışlar bazı kurak bölgelerde ferahlatıcı etkiye haiz olsa da Afrika, Avustralya, Cenup ve Şimal ABD, Akdeniz Havzası ve Asya’nın cenup kesimleri için bu yağışlar kafi olmadı.
“Türkiye’de kuraklık son 6 aydır şiddetli hissedildi”
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Fiziki Coğrafya Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İhsan Çiçek, iklim değişikliğiyle tesirini artıran kuraklığın Türkiye’nin birçok bölgesinde son 6 aydır şiddetli şekilde hissedildiğini söylemiş oldu.
“Bizim benzer biçimde orta dönem ülkeler için mühim olan kış kuraklığıdır”
Kuraklığı yalnız yağış azlığı şeklinde tanım etmenin tamamlanmamış bir tanımlama olacağını, bu durumun ısı artışıyla da bağlantılı bulunduğunu belirten Çiçek, şöyleki konuştu:
Kuraklığı iki türlü düşünmek lazım. Bir, bizim benzer biçimde ülkelerde yazları devamlı yaşanmış olan kuraklık. Bu, bizim ekosistemimizde mevcud kuraklıktır kısaca biz hiçbir vakit Türkiye’de yazları nemli koşullar hakim olsun diye konuşmuyoruz. Bizim benzer biçimde orta dönem ülkeler için mühim olan kuraklık türevi kış kuraklığıdır. Kış kuraklığı, kışın bizlere nemli ve serin havayı getiren sistemlerin gelememesi durumudur.
“Geçen yıl yağış averajları mevsim normallerinin oldukça altında”
Geçen yıl yağış ortalamalarının mevsim normallerinin oldukça altında kaldığını, bu yüzden güçlü bir meteorolojik kuraklık yaşandığını ifade eden Çiçek, “6 Şubat 2023’teki Kahramanmaraş merkezli depremler yaşanmasaydı geçen senenin en fazla konuşulan vakası kuraklık olabilirdi.” diye konuştu.
Su yılı takvimi
Her yıl 1 Ekim’de başlayıp bir sonraki yıl 30 Eylül’de sonlanmış olan su yılı takviminin suyu ve yağışları iyi yönetebilmek için mühim olduğuna değinen Çiçek, şöyleki devam etti:
Şu anda 2023-2024 su yılını düşünürsek Türkiye’de bilhassa Doğu Karadeniz’den, Samsun ile Ordu kesiminden başlayıp Antalya, Muğla hattına gelen bir kuşakta, son 6 aydır yoğun bir meteorolojik kuraklık yaşıyoruz. Yalnız Türkiye’nin Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu bölgeleri ile Cenup Marmara ve Trakya’nın belirli noktaları normaller civarındayken, bunun haricinde tüm Türkiye’de yoğun bir meteorolojik kuraklık yaşanıyor.
“Tatlı suyun yüzde 65 ila 70’inin tarımda kullanılıyor”
Tatlı suyun yüzde 65 ila 70’inin tarımda kullanıldığı Türkiye’de, meteorolojik kuraklığın devam etmesi halinde aşamalı olarak tarımsal kuraklık ve hidrolojik kuraklık ile karşı karşıya kalınabileceği uyarısında bulunan Çiçek, kuraklığın iklim değişikliğini, iklim değişikliğinin de kuraklığı tetiklediğini kaydetti.
2003’te yaşanmış olan yaz kuraklının zararları
Avrupa’da 2003’te yaşanmış olan yaz kuraklığının yalnız yüzlerce can yitirilmesine değil, o dönem bitkilerin kurumasına ve ağaçların fotosentez yapamaması sonucu 500 milyon ton karbon salımına da yol açtığını aktaran Çiçek, “Kuraklık hakikaten oldukça kurnaz devam eden, yarattığı ekonomik kayıplar bakımından selleri, taşkınları katlayabilecek bir vakadır. Bu sebeple kuraklığın yarattığı arazi bozulmasının restorasyonu oldukça daha çok vakit alır.” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.
Kuraklığın maliyeti: 9 milyar euro
Çiçek, her yıl kuraklık ve çölleşmeye bağlı olarak 12 milyon hektar arazinin yok olduğuna ve Avrupa’daki zararın yılda 9 milyar euroya ulaştığına, sürdürülebilir bir iklim politikasına geçilmezse bu miktarın senelik 65 milyar euroya çıkabileceği yönünde tahminler bulunduğuna dikkati çekti.
“2050’de 216 milyon insanoğlunun iklim göçmeni olacak”
2100 yılına kadar yağışların yüzde 25 ila 30 içinde azalacağını ve bu durumun Türkiye’nin bulunmuş olduğu kuşağa yoğun bir kuraklık riski getireceğini söyleyen Çiçek, konuşmasını şöyleki sürdürdü:
Güneydoğu Asya ve Avustralya da bundan oldukça etkilenen bölgeler. İklim değişikliğine bağlı olarak 2050’de 216 milyon insanoğlunun iklim göçmeni olacağı söyleniyor. 216 milyon insanoğlunun bir kısmı kendi ülkesi içinde yer değiştirse, 100 milyonu internasyonal göçe iştirak edecektir. O yüzden iklim değişikliği ve ona bağlı olarak kuraklık hakikaten tüm ülkelerin savaşım etmesi ihtiyaç duyulan bir sorundur. Bu yüzyılın en büyük sorunudur.
“Biz su zengini değiliz o yüzden de ziraat politikamızı muhakkak değiştirmemiz gerek”
Topraktaki organik madde varlığında yüzde 1’lik artışın, ortalama 11 ton suyun toprakta daha çok tutulmasına olanak sağlamış olduğu bilgisini paylaşan Çiçek, kuraklıkla savaşım için suyun toprakta tutulmasını sağlayacak organik maddelerin artırılması tavsiyesinde bulunmuş oldu. Çiçek, alınabilecek öteki önlemleri şöyleki sıraladı:
Şehirlerdeki tatlı su ve temiz su kullanımının oldukça iyi yönetilmesi lazım. Bizim su bitmeden önlemler almamız lazım. Sürdürülebilir bir su yönetimine geçmemiz gerekiyor. Biz su zengini değiliz, su kıtlığına yakın, su stresi çekebilecek ülkelerdeniz. O yüzden de ziraat politikamızı muhakkak değiştirmemiz, kuraklığa dirençli türlere geçmemiz lazım.
“Oldukça su tüketen meyveleri bizim yetiştirmemiz mümkün değil”
Antalya’da subtropikal meyveler yetiştiriyoruz fakat bunlar bizim ülkemize uygun değil. Bunlar oldukça su tüketiyor. Bu oldukça su tüketen meyveleri bizim yetiştirmemiz mümkün değil. Yetiştirmek bizlere zarar veriyor. O yüzden bizim sürdürülebilir tarıma ihtiyacımız var ve tarımı muhakkak planlamamız gerekiyor.
Haber Deposu: Anadolu Ajansı (AA)
